Theo lịch sử, trước Cách mạng, giải đua ngựa ở Bắc Hà thường được tổ chức vào mùa xuân với quy mô toàn vùng. Năm 1975, ở Bắc Hà tổ chức một buổi diễu hành với trên 200 con ngựa đi khắp khu vực trung tâm chào mừng giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Đến mùa xuân năm 1980, Huyện đội (Ban Chỉ huy Quân sự huyện) Bắc Hà tổ chức giải đua ngựa, bắn súng chọn kỵ sĩ, xạ thủ giỏi để tham gia dân binh vận chuyển lương thực bằng đường bộ.

Nài ngựa nữ Bắc Hà trình diễn trước giờ thi đấu

Sau đó, Bắc Hà không tổ chức giải nào nữa. Đến năm 2007, sau 27 năm, Lễ hội đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà mới chính thức được khôi phục lại. Năm 2022, Festival Cao nguyên trắng Bắc Hà – thương hiệu nhận diện du lịch của Bắc Hà lấy chủ đề là “Giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà lần thứ 15” được tổ chức với nhiều hoạt động hấp dẫn. Việc nâng tầm Giải đua ngựa truyền thống Bắc Hà và tổ chức Lễ hội đua ngựa huyện Bắc Hà mỗi năm 1 lần, không chỉ đáp ứng nhu cầu hưởng thụ đời sống văn hoá, tinh thần của nhân dân Bắc Hà và các vùng phụ cận, mà còn góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, thể thao đặc sắc của đồng bào các dân tộc địa phương; giới thiệu hình ảnh con người, du lịch Bắc Hà đến du khách trong và ngoài nước.

Gay cấn trên từng chặng đua

Ngày 27/5/2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Lễ hội đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Điều này thể hiện sự công nhận của cấp có thẩm quyền về giá trị của Lễ hội đua ngựa truyền thống Bắc Hà, đồng thời là căn cứ để Bắc Hà tiếp tục bảo tồn, phát huy và khai thác di sản văn hóa để phục vụ du lịch, phát triển kinh tế địa phương.
Trải qua 15 năm tổ chức, giải đua ngựa truyền thống Bắc Hà đã có nhiều thay đổi nhất định. Trong đó, một trong những bước đi lớn nhất là chuyển từ thời gian đua trước kia là 2 ngày sát nhau (thường là thứ Bảy và Chủ nhật) kéo dài thành 2 tuần để du khách có thêm thời gian trải nghiệm vùng đất, con người và nhiều cơ hội để xem đua ngựa Bắc Hà hơn. Bên cạnh đó, về thể thức, giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà không chỉ là nơi để các kỵ nam tranh tài mà còn là nơi các kỵ nữ thể hiện sự khéo léo, nét độc lập, mạnh mẽ của con gái vùng Cao nguyên trắng.

Lễ hội đua ngựa truyền thống Bắc Hà thực sự trở thành điểm nhấn về du lịch của huyện Bắc Hà hàng năm, với mỗi mùa giải, lượt khách tới Bắc Hà đạt trên 30.000 lượt. Trong năm 2022, Festival Cao nguyên trắng Bắc Hà kỳ vọng đón 60.000 lượt khách.