Bắc Hà – vùng đất hội tụ nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số – sở hữu kho tàng nhạc cụ truyền thống phong phú, gắn liền với đời sống văn hóa, tín ngưỡng và các mùa lễ hội. Tại đây, âm thanh của núi rừng được tái hiện qua những nhạc cụ mộc mạc nhưng đầy sức biểu đạt như khèn, sáo, tiêu, kèn lá, đàn tính, trống, …

Bắc Hà là vùng đất mang tên gọi độc đáo bắt nguồn từ tiếng Tày “Pạc ha”, nghĩa là “trăm bó gianh”. Thời thuộc Pháp, tên gọi này được phiên âm sang chữ Latinh thành Pakha, và từ đó người Việt đọc trại thành Bắc Hà – tên gọi chính thức được sử dụng đến ngày nay.

Trong ba ngày từ 23/11 đến 25/11/2025, tại xóm Cốc Phương, thôn Pèng, xã Hợp Thành, một khung cảnh huyền bí, đậm bản sắc văn hoá đã diễn ra giữa biển mây bồng bềnh của núi rừng Tây Bắc. Tại đây, cộng đồng người Dao Đỏ đã long trọng tổ chức Lễ cấp sắc 12 đèn, nghi lễ đánh dấu sự trưởng thành quan trọng bậc nhất trong đời sống tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Dao. 

Ông Hoàng Yến Tchao là thổ ty vùng Bắc Hà, cai trị vùng đất này từ năm 1905 đến năm 1950, đây là một chức quan ở vùng dân tộc thiểu số thời bấy giờ. Lúc đó, người dân mỗi khi cưỡi ngựa đi qua cổng chính của ngôi nhà này đều phải xuống ngựa. Nếu ngồi trên ngựa đi qua cổng sẽ bị quân lính bắt xuống và đánh vì tội không tôn trọng ông Hoàng Yến Tchao. Với người dân bình thường nếu có việc gì đến nhà họ Hoàng đều phải đứng chờ ở phía ngoài chờ, lính gác vào bẩm báo với ông Hoàng Yến Tchao. Nếu được sự cho phép mới được vào.

Phòng chính giữa tầng 2 là phòng thờ. Trước đây có 1 gian thờ rất bề thế tại đây. Nhưng sau khi gia đình bỏ đi, không ai chăm sóc, quản lí nên hiện giờ chỉ là 1 căn phòng trống.

Đây là sân ngắm cảnh của ngôi nhà. Và cũng như một vọng gác. Tại đây có thể nhìn bao quát khu vực xung quanh. Nhìn sang phải có thể thấy được đồn Pháp. Hiện nay là Đài truyền hình huyện.
Đùng tại đây ta có thể cảm nhận rõ nhất phong thủy hài hòa của ngôi nhà “đất lành hợp với long, mạch, thuỷ, sa. Đó là một khu đất cao ráo vuông vức, có gò đằng sau, trước có sông suối”.

Đây là dãy nhà dành cho binh lính và người hầu. Khi dòng họ Hoàng ở thời kỳ hưng thịnh, dinh Hoàng A Tưởng từng là “trung tâm quyền lực” của cả vùng cao nguyên trắng. Bên trong bức tường thành kiên cố là một thế giới riêng biệt, nơi có sự phân chia rạch ròi giữa giới chủ nhân và những người phục vụ. Dãy nhà dành cho người hầu và binh lính được kiến trúc sư thiết kế thấp và bé hơn so với dãy nhà chính dành cho chủ nhân. Điều này thể hiện sự phân hóa sâu sắc trong giai cấp thời bấy giờ.

- Hai cây hoa Đinh  Mộc Hương: Tồn tại song hành cùng Dinh thự gần 100 năm, do chính tay ông Hoàng Yến Tchao trồng, hai cây hoa hiện tại có giá trị khá lớn trong giới sinh vật cảnh. Đây là loại cây thân gỗ nhỏ, cao khoảng 3-12m, có hoa màu trắng, vàng nhạt, vàng cam, hoa có mùi thơm mạnh, thường dùng để ướp trà, một số bộ phận khác của cây được dùng làm vị thuốc trong Đông y. Theo lời kể của người dân trong vùng, ông Tchao cho trồng 4 cây và ông đã chôn vàng bạc ở dưới 2 gốc cây. Sau khi gia đình bỏ đi, họ đã báo với các cháu còn ở lại Bắc Hà là có của cải dưới 2 gốc cây Mộc. Các cháu họ Hoàng đã đào 2 gốc cây để lấy vàng bạc đi, nên 2 cây đó bị chết, hiện giờ chỉ còn 2 cây.

Nếu phòng khách là nơi thể hiện sự quyền quý trước bạn bè, quan khách thì phòng ngủ của Hoàng A Tưởng lại là không gian riêng tư, phản chiếu đời sống xa hoa của gia chủ. Căn phòng được đặt ở vị trí yên tĩnh, kín đáo trong dinh, với cửa sổ mở ra hướng đón gió và ánh sáng tự nhiên. Kiến trúc phòng ngủ vừa mang hơi thở châu Âu, với trần cao, tường dày cách nhiệt, vừa phảng phất phong cách phương Đông qua những chi tiết trang trí tinh xảo.

Chào mừng quý khách đến với dinh thự Hoàng A Tưởng. Dinh thự là một công trình độc đáo về kiến trúc, mang nhiều giá trị lịch sử, là minh chứng cho một giai đoạn lịch sử của vùng cao nguyên trắng.