(17/03/2017) Chợ phiên vùng cao – Nét văn hóa đặc thù của người Tây Bắc
Chợ phiên vùng cao là một trong những nơi thể hiện đậm nét nhất văn hóa vùng miền chính, bởi vậy dù có nhu cầu mua bán hay không, nhiều du khách vẫn tìm đến chợ để tìm hiểu về phong tục, lối sống, phong cách, ứng xử, về cuộc sống và sinh hoạt văn hóa dân gian… của người dân bản địa. Những phiên chợ nổi tiếng như chợ Cán Cấu, chợ Mèo Vạc, chợ Tả Sìn Thàng... của vùng Tây Bắc chính là những chợ phên như thế để du khách khám phá.
Chợ Cán Cấu (Lào Cai)
Chợ phiên Cán Cấu (huyện Si Ma Cai) nằm ngay ven đường tỉnh lộ 153, con đường nối thị trấn Bắc Hà với thị trấn biên ải Si Ma Cai. Chợ họp vào ngày thứ bảy hàng tuần và các ngày lễ, tết trong năm. Nhìn từ xa, khung cảnh chợ phiên Cán Cấu thật đẹp, xung quanh chợ là những thửa ruộng bậc thang tầng tầng lớp lớp nối tiếp nhau bám vào sườn núi; phía xa xa, núi rừng tây bắc hùng vĩ, trùng trùng, điệp điệp ngút tầm mắt; trong chợ là bức tranh rực rỡ sắc mầu của thổ cẩm, ớt, thắng cố, xôi màu và tất cả những gì mà người dân có thể mang đến chợ phiên để mua bán, gặp gỡ và mời bạn bè... Điểm đặc biệt của chợ phiên Cán Cấu là nơi mua, bán trâu lớn nhất trong vùng, nhiều người còn gọi đây là sàn giao dịch trâu lớn nhất miền Bắc.
Chợ Mèo Vạc (Hà Giang)
Ở vùng cao nguyên đá Hà Giang, có một phiên chợ rất nổi tiếng, đó là chợ Mèo Vạc được họp vào chủ nhật hàng tuần. Chợ phiên thường họp từ 5h sáng cho đến 3 - 4h chiều thì tan. Chợ họp sớm nên để đến được chợ, người ta phải dậy từ 3 hoặc 4 giờ sáng, chủ yếu đi bộ, lưng đeo gùi đựng hàng, tay dắt thêm chú lợn hoặc cắp theo đôi gà. Trong chợ bày bán nhiều nhất vẫn là quần áo, thực phẩm, hay hàng đồ chơi cho trẻ con. Chiều về, khi mặt trời dần khuất bóng chợ mới tan. Trên khắp các nẻo đường về bản, du khách dễ dàng gặp hình ảnh người dân dắt ngựa chở lỉnh kỉnh đồ đạc theo những con đường núi trở về nhà.
Chợ phiên Tả Sìn Thàng (Điện Biên)
Chợ phiên Tả Sìn Thàng thuộc huyện Tủa Chùa - tỉnh Điện Biên. Chợ họp ở thung lũng trung tâm của 5 xã: Sín Chải, Tả Sìn Thàng, Lao Sả Phình, Trung Thu, Sính Phình. Cứ 6 ngày một lần, chợ lại tự động họp từ sáng sớm tinh mơ. Thời điểm giữa trưa luôn là lúc chợ tấp nập, nhộn nhịp nhất. Cũng như hầu hết các phiên chợ vùng cao khác, chợ Tả Sìn Thàng bày bán đủ các loại nông cụ, thực phẩm, kim chỉ, vải vóc… Đặc biệt nếu đến chợ Tả Sìn Thàng bạn sẽ được mời chào uống thử chén rượu Mông Pê ủ men bằng lá rừng bên bát thắng cố nóng hổi.
Chợ phiên Dào San (Phong Thổ, Lai Châu)
Chợ Dào San cách trung tâm thành phố Lai Châu khoảng 60 km, thường họp vào chủ nhật hàng tuần. Chợ phiên Dào San là nơi gặp gỡ, mua bán trao đổi hàng hóa của đồng bào người Mông, người Dao 8 xã vùng cao Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Cũng giống như những chợ phiên khác, chợ phiên Dào San giống như một địa điểm vui chơi của bà con vùng cao nên cứ trước ngày họp chợ ai cũng háo hức, chuẩn bị sẵn áo váy để xuống chợ. Chợ Dào San ngày nay không chỉ là nơi thu hút bà con dân tộc trong vùng đổ về mà cả du khách, người Kinh dưới xuôi cũng tìm đến để mua cho mình đôi tấm thổ cẩm hay thưởng thức những món ăn được bày bán trong chợ và tìm hiểu cuộc sống của bà con nơi đây.
Chợ phiên vẫn còn nhiều lắm và chợ phiên từ lâu đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn bởi nét đặc sắc, độc đáo thể hiện tâm hồn đồng bào dân tộc luôn là điểm thu hút khách du lịch khám phá, tìm hiểu về vùng Tây Bắc. Đi chợ vùng cao, cũng là lúc người ta chìm đắm trong một biểu cảm của một sắc thái riêng có, một thứ văn hóa cộng đồng đầy duy cảm.
Hương Giang