Giới thiệu phòng ông Hoàng Yến Tchao - người xây dựng lên dinh Hoàng A Tưởng
Đây là phòng nghỉ ông Hoàng Yến Tchao – vị thủ lĩnh giàu có và quyền lực của vùng Bắc Hà đầu thế kỷ XX – được bố trí ở vị trí trang trọng và kín đáo trong dinh thự. Căn phòng rộng rãi, tường dày, cửa sổ cao, vừa tạo sự yên tĩnh, vừa đón gió và ánh sáng tự nhiên.
Ngày trước, đây là nơi nghỉ ngơi riêng tư của ông chủ dinh, được bày trí với giường gỗ lớn, bàn ghế, tủ quần áo và nhiều vật dụng sinh hoạt được mang về từ miền xuôi, thậm chí cả từ Trung Quốc và Pháp. Không gian ấy phản chiếu rõ nét lối sống xa hoa, quyền quý mà ít ai ở vùng cao khi ấy có được.
Ngày nay, chúng tôi đã tái hiện lại một phần phòng ngủ của ông Hoàng Yến Tchao. Khi ghé thăm căn phòng này, du khách như chạm vào dấu ấn cuộc sống của vị “thổ ty giàu có bậc nhất Bắc Hà”, và thêm phần hình dung về một giai đoạn lịch sử đặc biệt của vùng đất nơi núi rừng Tây Bắc.
Ông Hoàng Yến Tchao có 4 vợ. Tuy nhiên chỉ có vợ cả, vợ 2, vợ 4 ở trong dinh thự này. Còn bà 3 chỉ ở trong dinh 1 thời gian ngắn sau đó ra ngoài làm ăn buôn bán và ở khu chợ Bắc Hà ngày nay.
Người vợ cả đến với ông TChao bằng tình yêu và lấy ông Chao khi ông này còn chưa được thực dân Pháp sử dụng. Bà cả sinh cho ông TChao được 3 người con, 2 trai và 1 gái. Con trai cả là ông Hoàng A Tiển, con trai thứ là ông Hoàng A Tưởng và một cô con gái.
Vợ cả của Hoàng Yến Tchao và các con cháu
Thời bấy giờ phụ nữ không được coi trọng lắm nên mặc dù là vợ nhưng bà cả cũng không được “ngồi mát ăn bát vàng”, mà cũng phải làm như bao người khác, có điều ai là vợ của ông Chao thì được ông ấy cho nhiều ruộng đất “khắc làm khắc lấy”. Bà cả vốn là nông dân nên cấy hái rất giỏi và cũng là người có nhiều ruộng đất nhất trong các bà vợ, vì vậy cho đến nay đi đâu người ta cũng nói là đất của bà cả. (Tại tầng 1, dãy nhà bên trái là phòng ở của vợ cả và các cháu. Dãy nhà bên phải là phòng ở của con trai cả Hoàng A Tiển và phòng xử án. Trước đây phòng này được ông Tchao sử dụng để giải quyết các vấn đề kiện tụng, kêu oan của dân chúng tại đây. Người ta kể lại rằng ông Tchao không phải là một vị quan liêm khiết, ông thường xuyên nhận hối lộ và xử thắng cho những người lót tay cho mình.)

Hoàng Yến Tchao và vợ Ba
Theo các vị già làng nơi đây thì bà hai là người tội nghiệp nhất, lấy chồng chưa hưởng được vinh hoa phú quý, sau khi sinh hạ một cô con gái thì đã bị bệnh và mất sớm, không có một chút tài sản nào và cũng chẳng mấy ai biết là bà có tồn tại nên người ta vẫn chỉ hay nói ông TChao có 3 bà vợ thôi.
Tuy nhiên bà hai mất không đươc bao lâu thì ông Hoàng Yến TChao cũng nhanh chóng rước bà thứ ba về làm vợ, bà ba thì là người Hoa. Bà ba sang Bắc Hà làm ăn, với những nét đẹp sắc sảo của con gái Trung Hoa, ngoại hình của bà ba đã nhanh chóng lọt vào “mắt xanh” của “Vua Mèo”. Bà ba là người thích sống tự lập và làm ăn buôn bán rất giỏi. Lấy ông TChao một thời gian, sinh cho ông hai cô con gái thì bà không thích sống trong dinh thự của ông TChao mà ra ngoài ở riêng và tự làm ăn buôn bán chứ không phụ thuộc bất cứ thứ gì từ ông TChao”.
Câu chuyện được người ta nhắc đến nhiều nhất có lẽ là ông TChao rước được bà Tư. “Bà tư là người bản Liền và được cho là người đẹp nhất vùng Bắc Hà thời bấy giờ. Tuy ông Chao là người giàu có nhưng có lẽ bà tư lấy phải ông cũng không được sung sướng. Ông Chao rước bà tư khi bà này mới chỉ 16 tuổi, còn “Vua Mèo” khi ấy đã gần 70 tuổi. Người ta kể lại rằng, bà tư gặp ông TChao trong một lần bà tư đi cấy thuê cho ông. Khi ấy “Vua Mèo” đang đi kiểm tra ruộng thì nhìn thấy cô thiếu nữ trắng trẻo xinh xắn, ngay lập tức ông đã bị cuốn hút và mê mẩn. Họ bảo khi thấy bà tư, ông Tchao còn đứng lại và ngắm nghía bà ấy một lúc lâu. Ngay hôm sau “Vua Mèo” lập tức cho người đi rước bà tư về. Tuy nhiên vì đã già nên khi đi rước vợ ông TChao không giám ra mặt mà phải kêu con trai đi hỏi dùm. Trên thực tế là ông Tchao bắt bố của bà tư phải dẫn con gái đến giao nộp.
Những người dân ở đây kể lại rằng, khi bị ép lấy một người bằng tuổi cha chú mình bà tư khóc nhiều lắm, ai nhìn thấy cũng thương và tội nghiệp cho cô gái trẻ. Tuy nhiên không ai dám can thiệp vì lệnh quan đã ban xuống thì ai cũng phải làm theo, nếu từ chối sẽ bị thu hết ruộng đất.
Bà tư đẻ được 1 cô con gái. Khi gia đình họ Hoàng bỏ đi bà tư mới sinh con được 1 tháng. Sau khi về ở Lâm Đồng, bà tư bỏ ông Tchao đi lấy chồng khác.
Mời các bạn quay sang phòng đối diện để tham quan phòng của ông Hoàng A Tưởng - con trái thứ của Hoàng Yến Tchao. (tìm số 6)