Sa Pa sẽ mãi chỉ biết đến như một trạm nghỉ dưỡng núi nếu như không có sự can thiệp một cách mạnh mẽ của ông Toures – Công sứ Pháp ở Lao Kay lúc bấy giờ. Ông Toures cho rằng những tiềm năng của Sa Pa nếu được phát huy sẽ khiến Sa Pa trở thành kinh đô nghỉ mát mùa hè của Bắc Kỳ và ông tin rằng Sa Pa hội tụ đủ mọi điều kiện để trở thành một khu nghỉ mát có quy mô ở xứ Đông Dương. Xuất phát từ niềm tin ấy, năm 1909, ông Toures đã xây dựng bản báo cáo gửi Toàn Quyền Đông Dương đề xuất kế hoạch xây dựng một khu nghỉ dưỡng trên cao nguyên Lồ Súi Tổng. Tuy nhiên, bản kế hoạch này chưa được nhà cầm quyền ở Đông Dương lúc bấy giờ chấp thuận. Ông Toures đã quyết tâm thuyết phục các nhà cầm quyền bằng nhiều biện pháp: Ông ta đã tạo điều kiện cho ông Mieville – một nhà nghiên cứu về nông học đến Sa Pa để tiến hành các thí nghiệm nông học, cung cấp các bản thống kê khí tượng thủy văn đầu tiên nhằm xác định điều kiện và các thông số khí hậu; Ông Toures đã  mời  nhà truyền thông Hautefeulle đến quảng bá cho các kết quả nghiên cứu của ông Mievelle để thu hút sự chú ý của báo giới. Năm 1910, một bài nghiên cứu có tiêu đề “Khu nghỉ mát điều dưỡng” đăng trên tạp chí Đông Dương phân tích rõ lợi ích mà khu điều dưỡng mang lại đã có tác động lớn tới chính quyền Đông Dương. Đồng thời vào lúc này, tuyến đường sắt nối cảng biển lớn nhất của Bắc Kỳ - Hải Phòng với Vân Nam (Trung Quốc) rộng lớn đã được hoàn thành và để đi từ Hà Nội đến Lao Kay chỉ mất 1 ngày. Sự thuận tiện này đã tạo cơ hội lớn lần thứ nhất để đưa Sa Pa trở thành một Khu nghỉ dưỡng núi của miền bắc Việt Nam và xứ Đông Dương.

Địa hình tiểu vùng núi cao trên đỉnh đặc trưng của Sa Pa là lợi thế của "trạm nghỉ dưỡng"

Trong cả thập niên kể từ khi phát hiện ra Sa Pa, chính quyền dân sự và quân sự có nhiều tranh luận để xây dựng và phát triển Sa Pa như thế nào. Phía chính quyền quân sự muốn xây dựng một trung tâm điều trị và phục hồi chức năng cho binh lính bị thương. Còn chính quyền dân sự thì lại muốn một khu nghỉ mát dành cho tất cả mọi người. Công sứ Toures đã biết kết hợp hai mong muốn đó để tập trung vào một mục đích là phát triển khu nghỉ dưỡng Sa Pa. Để làm được điều đó, ông đặt Sa Pa trong chương trình tổng thể về phát triển du lịch của toàn xứ Đông Dương. Ngay từ năm 1914, mục tiêu này được nêu cụ thể: Xây dựng Sa Pa thành một khu nghỉ mát lý tưởng vào mùa hè của Bắc Kỳ. Vào mùa hè hằng năm, toàn bộ Dinh Thống sứ và các sở, ban ngành liên quan sẽ chuyển từ Hà Nội đến Sa Pa và lưu lại đây đến tháng 10 (từ xưa Pháp đã quy định các kỷ nghỉ trong năm dành cho người lao động). Các công trình bắt đầu được thi công từ năm 1912, mở đầu cho sự phát triển của Sa Pa từ thời thuộc địa đến ngày nay.

Để phục vụ hoạt động của khu nghỉ dưỡng, người Pháp đã xây dựng 01 trạm phát điện ở Cát Cát có công suất 100kw. Năm 1912, Khách sạn Tào sứ quy mô lớn được xây dựng. Hàng loạt đồn điền, công sở, cơ sở hạ tầng ở trung tâm Sa Pa được hình thành. Năm 1915, cơ sở điều dưỡng đầu tiên được hoàn thành với khả năng đón nhận 40 quân nhân. Năm 1916, Hiệp hội khuyến khích du lịch ra đời. Ngay lập tức sau đó, người ta đã nhận thấy cần thiết phải xây dựng những cơ sở có sức chứa lên đến hàng trăm quân nhân. Tháng 1 năm 1919, Toàn quyền Đông Dương Albert Sarraut đã phê duyệt kế hoạch mở rộng khu điều dưỡng Sa Pa. Năm 1920, một khu điều dưỡng có quy mô lớn đã hoàn thành. Khu nghỉ dưỡng bao gồm 5 dãy nhà nghỉ với sức chứa khoảng 200 người. Ngoài ra còn có các khu chuyên biệt như bếp ăn, thư viện, tầu ngựa và một bốt canh có tới 60 binh lính và sỹ quan nhằm đảm bảo an ninh cho cả khu vực. Bên cạnh khu nhà nghỉ dành cho hạ sỹ quan là toà nhà trung tâm gồm 38 phòng tiện nghi dành cho các sỹ quan và 4 phòng sang trọng dành cho các tướng lĩnh. Ngoài ra, một số biệt thự riêng lẻ có tới 30 phòng tiện nghi dành cho các quân nhân có gia đình đi theo cũng được xây dựng.
Năm 1920 hệ thống bưu điện và bến xe khách đi vào vận hành. Từ năm 1924, một bác sĩ chuyên chăm sóc dịch vụ y tế cho Sa Pa cũng được chỉ định để thường trực tại Sa Pa trong suốt mùa nghỉ từ tháng 5 tới tháng 10 hằng năm; cũng trong năm này, tuyến đường bộ nối thị xã Lào Cai với khu nghỉ dưỡng Sa Pa được nâng cấp, đã rút ngắn thời gian đi lại giữa Lào Cai - Sa Pa chỉ còn 3 giờ bằng ô tô. Năm1925, Nhà thờ Sa Pa được xây dựng, cũng trong năm này thủy điện Cát Cát 100 kw do nhà thầu Vomousse được đầu tư, cùng năm đó nhà Đông Phương học Victo Gulubep công bố việc phát hiện bãi đá cổ Sa Pa ở Tả Van, Hầu Thào. Năm 1930, hệ thống cung cấp nước sạch chính thức đi vào vận hành. Năm 1931, mạng lưới điện thoại hữu tuyến nối Sa Pa với thủ đô Hà Nội cũng được hoàn tất, du khách có thể đặt phòng nghỉ tại Sa Pa một cách nhanh chóng.

(còn tiếp)