1. Nguyên liệu được làm bằng ngô mang đậm hương vị vùng cao
Sàng bột là công đoạn không thể thiếu khi chế biến
Ngô là nguyên liệu duy nhất để làm món mèn mén, thường là ngô tẻ vì bột ngô tẻ tơi, không bị vón cục như ngô nếp. Để làm món mèn mén ngon cần trải qua nhiều công đoạn chế biến. Những bắp ngô sau khi hái về sẽ được người Mông gác lên bếp hoặc tách hạt, rồi bỏ hạt hỏng sâu và phơi khô, sau đó đem cho vào chiếc cối đá nghiền thành bột thơm phức. Người Mông đem sàng bột, bỏ mày, sạn rồi trộn với nước đem đồ lên.
Đồ mèn mén là một trong những công đoạn khó, cần phải canh lửa đủ độ, tính toán thời gian hợp lý để bột ngô không bị nát và cũng không bị khô. Sau khi đồ lần đầu, bột ngô sẽ được đổ ra mẹt, đánh tơi, để nguội rồi lại đồ tiếp lần thứ hai cho chín kỹ, giữ được hương vị mèn mén vừa thanh, vừa ngọt, vừa bùi rất đặc trưng. Mèn mén có thể ăn cùng với rất nhiều món canh rau như canh đậu (đậu tương vàng), rau cải, rau bí, canh bầu…
2. Mèn mén mang giá trị văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Mông
Mèn mén mang đậm hươn vị vùng núi cao Tây Bắc
Món ăn này không chỉ có giá trị về dinh dưỡng, mà còn mang giá trị văn hóa đậm đà bản sắc của đồng bào Mông. Mèn mén đơn giản là món “bột ngô hấp”. Tuy nhiên, để làm được món ăn này cần khá nhiều thời gian để chế biến, phải qua nhiều công đoạn và đòi hỏi người làm phải có kinh nghiệm nhất định.
Tuy nhiên, món mèn mén hoàn toàn không được nêm nếm gia vị, nhưng vẫn có vị ngọt bùi của ngô, dẻo thơm, lạ miệng và được ăn với một số món canh như rau cải, nước thắng cố hoặc trộn cơm đều trở thành món ăn gây thương nhớ. Mèn mén ăn với ớt nướng, tạo thành một thứ gia vị say nồng, nhất là những ngày giá rét.
3. Món ăn lạ miệng, dân giã được nhiều du khách ưa chuộng
Chợ phiên Mường Khương
Mèn mén từng được bình chọn là một trong 100 món ăn đặc sản Việt Nam (2020 - 2021) được Hội kỷ lục gia Việt Nam, tổ chức kỷ lục Việt Nam xác nhận. Nhiều thực khách lần đầu thưởng thức món mèn mén có thể thấy khó ăn nhưng khi đã quen lại thấy ngon, lạ miệng. Tuy không phải cao lương mỹ vị nhưng mèn mén lại khiến nhiều người khó quên khi nếm thử.
Trước kia, mèn mén là món ăn chính, là “cơm” hàng ngày của người Mông tại Lào Cai. Ngày nay, cuộc sống của người Mông đã đủ đầy hơn, nhưng món mèn mén vẫn giữ vai trò chủ đạo trong bữa ăn hằng ngày, cho dù nhiều gia đình có điều kiện. Bởi, dù là món ăn nhưng mèn mén đã ngấm vào máu thịt, nuôi dưỡng bao thế hệ đồng bào Mông. Là món ăn không thể thiếu được trong các ngày lễ, ngày tế.
Đến với Lào Cai, đặc biệt là các phiên chợ vùng cao ở Bắc Hà, Si Ma Cai, Mương Khương, bạn nhất định phải một lần ăn thử món mèn mén của người Mông với hương vị thơm ngon đặc trưng này nhé./.