(21/3/2022) Độc đáo văn hoá lợp mái cọ của người Tày ở Lào Cai
Nhà của người Tày rất độc đáo, được xây dựng bằng đôi bàn tay khéo léo của chính người dân. Những ngôi nhà sàn bằng gỗ lợp mái tranh hay lá cọ ,bao bọc phần xung quanh nhà là ván gỗ hoặc liếp nứa. Những ngôi nhà này đều chứa đựng những nét văn hóa, phong tục rất đặc sắc, được xem là nét văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Tày. Nó không chỉ là không gian sinh hoạt chung của các gia đình, mà còn là không gian chứa đựng nhiều giá trị văn hoá truyền thống.
Nhà sàn thường cao hơn mặt đất ít nhất 1 mét, mặt sàn được lát bằng những cây tre, vầu hoặc gỗ. Đặc biệt, nhà sàn truyền thống người Tày được lợp bằng mái lá cọ, mái lá có độ bền cao và thân thiện với môi trường, ấm áp vào mùa đông, mát mẻ vào mùa hè, độ bền của các lá cọ được lợp lên đến gần 20 năm.
Người Tày Bắc Hà nô nức lợp mái đầu năm
Trước khi lợp mái nhà 1-2 tháng, gia chủ phải nhờ thầy xem ngày tốt, ngày, tháng, năm được chọn phải không trùng với con giáp nào của cả nhà và phải xem cả ngày dỡ mái, ngày lợp mái và ngày lên nhà mới.
Khi xem xong ngày, thì lên rừng chọn tre để ngâm bùn. Tre được chọn phải là tre già, được kiểm tra bằng cách gõ con dao vào thân tre, người có kinh nghiệm sẽ biết cây tre nào đủ tiêu chuẩn. Cây tre dù già, nhưng bị sâu ăn ngọn hoặc bị cong thì cũng không đủ tiêu chuẩn. Tre lấy về được chẻ làm 4, làm sạch mắt tre rồi ngâm vào ruộng có nhiều bùn đặc nhất. Việc ngâm bùn sẽ giúp tre không bị mọt. Thường ngâm từ 30 ngày – 60 ngày.
Những tán lá cọ xanh mởn được người dân tỉ mỉ tạo hình
Lá lợp nhà phải lá lành, lá khô ở trên cây, lá gần ngọn cách từ 2 lá đổ lên thì không lấy, chỉ lấy lá cách ngọn từ tầng thứ 3 đổ xuống. Mỗi tàu lá cọ thường được chia làm đôi và được lợp hết theo một mặt sấp hoặc ngửa của lá, hai hàng liền nhau thì cuống lá sẽ quay ngược hướng nhau. Một hàng dây được xoắn cũng từ lá cọ được luồn giữa các tàu lá lợp và khung mái để ken cho kỹ, nhà sẽ không bị dột.
Việc lợp nhà không phân biệt nam nữ, người trẻ thường thích lên mái nhà lợp nhà, vừa để học cách lợp nhà, sau này truyền lại cho các thế sau, để cách lợp mái nhà người Tày không bị thất truyền. Mái nhà lá mới, niềm vui nụ cười hạnh phúc của những người phụ nữ khi cùng chung tay đóng góp sức lao động vào căn nhà mình ở.
Lợp mái nhà lá là nét đẹp văn hóa thể hiện sự đoàn kết, chung sức của người Tày nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Hãy tới thăm Lào Cai để tìm hiểu thêm về văn hóa độc đáo này nhé!