Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên dân tộc La Chí huyện Bắc Hà (gia đình họ Vương)
Bàn thờ tổ tiên của người La Chí được lập tại vách tiền, đối diện khu đặt bếp khách của ngôi nhà. Bàn thờ lập tương đối đơn giản, được làm bằng tre. Trước tiên, họ kiếm hai thanh tre dài, chạm mái nhà, đặt dựng vào vách tiền (vách đối diện cửa chính). Người dân đan một miếng phên nhỏ hình chữ nhật đặt vuông góc với vách tiền và 2 thanh tre dài để làm điểm đặt lễ dâng cúng, cách nền nhà khoảng 40cm. Phía trên bàn thờ (giáp mái nhà) có đặt 3 thanh tre nhỏ mỗi thanh tre chẻ làm nan nhỏ để xiên các miếng ré củ giềng với ý nghĩa cho cây lúa, cây ngô trổ bông chắc hạt). Trên bàn thờ thường ngày không đặt gì, vào những ngày lễ (tết) có đặt bánh trưng, có mâm cơm cúng tại phía dưới gần chân bàn thờ. Mỗi gia đình khi ở riêng, đều cần lập bàn thờ. Để hoàn thiện bàn thờ tổ tiên (tương đương một đời người) bắt buộc phải trải qua 3 lần dâng lễ cúng. 3 lần dâng lễ cúng lập bàn thờ không diễn ra cùng 1 lúc, có thể cách nhau 4,5 năm, tùy vào điều kiện kinh tế của từng gia đình.
.jpg)
Lần thứ nhất: Lễ vật gồm có: 4 con gà "là ca", 4 gói thịt trâu hoặc thịt lợn, 3 chiếc sừng trâu trở lên tùy theo từng dòng họ ( thờ nhiều đời). Sừng trâu có đựng rượu, củ gừng, dùng để hỏi gọi hồn. Trong nghi lễ này cần có 3 thầy cúng ( pù mê). Sau khi các vật dâng chuẩn bị đầy đủ, thầy cúng ngồi vào điểm cúng, lưng hơi tựa vào phía bàn thờ hoặc ngồi lên bàn thờ, đầu hướng phía đặt mâm cúng gọi hồn tổ tiên về, nếu củ gừng lắc đi lắc lại theo lời hỏi của thầy là đã về. Thầy cúng vừa đọc bài cúng và uống rượu.
Lần cúng thứ hai: Lễ vật cũng đầy đủ như lần 1 nhưng thêm một con dê, 4 miếng vải thô màu trắng, bạc trắng hoặc vòng tay. Thầy cúng mặc 1 chiếc áo dài màu đen, thắt lưng, 1 chiếc mũ rộng có quai dây dài, một miếng vải dày, chuông, que bói bằng sừng trâu, 1 củ gừng. Trong quá trình diễn ra lễ cúng, “pù mê” cầm củ gừng hỏi, vừa cúng vừa ăn và uống rượu bằng sừng trâu, mời tổ tiên về ăn, điểm mời đầu tiên từ mộ về… cho gặp con cháu, báo con cháu với tổ tiên biết và nhận lễ.
Lần cúng thứ ba: Lễ vật dâng cúng giống như lần 2, nhưng thêm 1 con trâu buộc tại cây tre chôn phía ngoài nhà (đối diện giáp bàn thờ tổ tiên), 1 con lợn, 2 con gà, xôi, rượu, thịt lợn, củ gừng. Củ gừng không thể thiếu trong các ngày lễ, ngày tết. Nghi lễ thịt, mổ trâu được làm tại gốc cây tre bên ngoài xong và tiếp tục thực hiện cúng trong nhà. Theo quan niệm của người dân, làm 3 lần dâng lễ cúng thì sau khi linh hồn rời khỏi thể xác trở về thế giới bên kia, hai vợ chồng mới được gặp nhau.
Người La Chí trong năm có 3 lễ tết: tết tháng 3, rằm tháng 7 và tết Nguyên Đán, các lễ tết chỉ cúng mâm cơm ăn gì cúng đó, nhưng nhất định phải có sừng trâu đựng rượu và củ gừng.